Мырыш оксидi кристалдарының электр өткiзгiштiгi. «Алғашқы принциптер» зерттеу
Қаралымдар: 91 / PDF жүктеулері: 52
DOI:
https://doi.org/10.32523/2616-6836-2020-130-1-90-99Аңдатпа
Бұл жұмыста мырыш оксидтiң көлемiндегi сутегi атомының қоспасын «алғашқы принциптер» есептеу
жүргiзiлдi. Таза ZnO үшiн алынған жолақтардың алшақтықтары эксперименттiк мәлiметтермен жақсы сәйкес келедi (3.44 эВ-қа қарсы 3.44 эВ [1]). Есептеулер нәтижесiнде сутегi адсорбциясы, егер ақаулық оң зарядталған болса, тордың барлық позицияларында энергетикалық қолайлы екендiгi көрсетiлдi. Релаксацияны талдаудан Zn-O байланысындағы
сутектiң позициясы аз қолайлы, өйткенi олар күштi релаксацияға әкеледi. Сутектiң енгiзiлуi кристалдың жолақ құрылымында ақаулар деңгейiнiң пайда болуына алып келедi және оны таяз донор ретiнде сипаттайды. Сутегi атомының кiшi донорлық сипатын растау үшiн зарядталған күйдiң ауысуының оптикалық деңгейi «жылжу» және ақау-ақаулық өзара әрекеттесудi ескере отырып есептелдi. Нәтижесiнде қоспалық орталықтар барлық тыйым салынған аймақтағы Fermi энергиясының барлық дерлiк мәндерi үшiн оң зарядталатындығы көрсетiлдi, бұл қоспалық орталықтағы электронды зарядтың төмен байланыс энергиясын және тiптi төмен температурада да электр тогының пайда болуын көрсетедi.